Tết đoan ngọ là ngày lễ không xa lạ gì với người Việt Nam Tuy nhiên không phải ai cũng biết Tết đoan ngọ là gì? Cùng Phúc Tường Gold tìm hiểu khái niệm và những phong tục trong ngày tết đoan ngọ nhé!
Tết đoan ngọ là gì?
Tết Đoan Ngọ hay thường gọi là Tết trừ sâu bọ, tết Đoan Dương, được tổ chức vào giờ Ngọ ngày 5 tháng 5 âm lịch hàng năm. Đây là một truyền thống văn hóa ở một số nước Đông Á như Việt Nam, Đài Loan, Hàn Quốc, Nhật Bản và Trung Quốc. “Đoan” có nghĩa là bắt đầu, khởi đầu, “Ngọ” chính là khoảng thời gian từ 11 giờ sáng đến 13 giờ trưa. Vì vậy đoan Ngọ tức là bắt đầu vào lúc sáng nhất và ở gần nhất.
Ở Việt Nam, Tết đoan ngọ còn được gọi là “Tết giết sâu bọ”. Theo quan niệm xưa, đây là ngày bắt đầu mùa vụ thu hoạch với ý nghĩa diệt sâu bọ phá hại mùa màng.
Nguồn gốc của Tết đoan ngọ
Truyện xưa kể lại, sau những ngày mùa vụ bận rộn thì người nông dân tổ chức lễ thu hoạch, nhưng sâu bọ của năm đó kéo đến ăn trái cây và thức ăn của mùa màng. Mọi người đang đau đầu không biết giải bài toán sâu bọ như thế nào thì bất ngờ từ xa có một ông già tóc bạc tự xưng là Đôi Truân. Ông hướng dẫn người dân từng nhà dựng một bàn thờ đơn sơ gồm hoa quả, bánh tro, gạo nếp và bắt đầu làm lễ cúng từ 11 giờ đến 13 giờ trưa.
Trong sự chăm chú của mọi người thì chỉ một lúc sau khi ông lão làm lễ thì sâu bọ đều rơi xuống và biến mất. Sau khi làm xong, ông lão dặn người nông dân vào ngày này hàng năm sâu bọ rất nhiều, mọi người hãy làm theo lời tôi nói thì sẽ không bị sâu bọ phá hoại. Không để mọi người cảm ơn thì ông lão đã bỏ đi. Để tri ân những công ơn đó và đuổi lũ sâu bọ đi, hàng năm người dân đều làm theo những gì ông nói là thân mật gọi nó là ngày giết sâu bọ.
Ý nghĩa tết đoan ngọ
Đầu tháng 5 là thời điểm kết thúc mùa vụ đầu năm và bước vào giai đoạn thu hoạch mùa màng. Đây là thời điểm người nông dân tri ân trời đất, tổ tiên với một mùa màng bội thu. Vì vậy, ngày này là ngày mà mọi người bày tỏ lòng thành sau một mùa tốt đẹp và cầu mong một mùa vụ bội thu tiếp theo.
Hiện nay, nhiều làng quê ở Việt Nam vẫn còn lưu giữ những phong tục cổ, vì vậy tết đoan ngọ rất được coi trọng tại đây. Đây cũng là dịp để gia đình đoàn tụ, dù công việc ở xa nhưng mọi thành viên vẫn cố gắng thu xếp để quây quần bên gia đình, họ hàng. Lúc này hoa trái cũng bắt đầu kết quả nên trái cây là vật phẩm không thể thiếu trong mâm cúng của người dân.
Tết Đoan ngọ thường làm gì?
Tết Đoan Ngọ là dịp mà mọi người ở xa tranh thủ về với gia đình. Vì vậy, vào sáng sớm mọi người sẽ cùng làm bánh trôi, chè hạt sen, trái cây và rượu nếp để giết sâu bọ. Thông thường, mọi người ăn cơm rượu nếp ngay khi vừa thức dậy. Đây là ngày người dân Việt Nam thờ cúng để mong muốn một mùa tiếp theo sẽ gặt hái được thành công mới. Nhiều người còn dùng lá ngò gai ngâm nước để làm lễ trừ sâu bệnh. Ngoài ra, ở nhiều vùng ven biển, mọi người sẽ đi tắm biển từ sáng sớm vào ngày lễ Đoan Ngọ.
Theo dân gian, vào ngày này mặt trời ở ở mức nắng nóng nhất và tỏa ánh nắng nhiều nhất nên người dân thường làm lễ cúng mặt trời để cầu bình an. Cũng theo quan niệm xưa, lá thuốc được hái trong thời gian này có tác dụng chữa bệnh tốt nhất nên các thầy thuốc thường lên núi hái thuốc vào ngày tết đoan ngọ. Ngoài ra, một số người mua xương rồng và giữ chúng trong nhà để xua đuổi tà ma, khí xấu trong nhà.
Những phong tục trong ngày tết đoan ngọ
Ngoài phong tục “giết sâu bọ”, người dân nhiều nơi trên đất nước Việt Nam còn có những phong tục khác trong Tết Đoan Ngọ như:
Ăn những món ăn giết sâu bọ
Các món ăn trừ sâu bọ trong ngày Tết đoan ngọ. Món ăn nào cũng mang nét đẹp văn hóa tinh thần được người dân Việt Nam truyền từ đời này sang đời khác. Những món ăn vào Tết Đoan ngọ không thể thiếu là:
- Cơm rượu nếp
- Bánh tro
- Thịt vịt
- Bánh khúc
- Chè Kê
- Chè trôi nước
Hoa quả theo mùa mỗi vùng
Hái thuốc
Nhiều người cho rằng thứ hái được được ngày 5/5 là thuốc tốt, chữa được nhiều bệnh. Vì vậy, vào ngày này, họ có xu hướng dành thời gian để hái một số loại lá thuốc như đinh lăng, ngải cứu, ngò gai …
Tắm lá mùi
Rau mùi tàu có mùi thơm rất đặc trưng. Trong dịp tết đoan ngọ người ta thường hái những cây ngò già đun nước để tắm nhằm trục xuất những điều xui xẻo, khí độc ra khỏi cơ thể.
Mua vật phẩm phong thủy may mắn
Vào ngày tết Đoan ngọ mọi nhà thường mua các vật phẩm phong thủy mang ý nghĩa bình an, may mắn và tài lộc để mong cầu một mùa bội thu. Ngoài ra cũng là những điều mong ước về sức khỏe, hạnh phúc gia đình muốn gửi tới bạn bè, người thân. Một số vật phẩm phong thủy ý nghĩa phải kể đến là: Lá bồ đề mạ vàng, trống đồng mạ vàng, tượng Phật ý nghĩa, tượng Tam Đa Phúc Lộc Thọ, Tranh tài lộc dát vàng.